INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Chrzanowie

Operator kamery 352112

• Kamerzysta.
• Szwenkier.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 3521 Broadcasting and audio-visual technicians.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja J – Informacja i komunikacja.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Adam Bajerski – Adam Production, Warszawa.
• Patrycja Myszka – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Bartosz Piotrowski – Haka Films, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Łukasz Baka – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Maria Konarska – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Małgorzata Przybyszewska – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Agnieszka Szczechura – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Ireneusz Woźniak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Marcin Kukielski – Ekspert niezależny, Warszawa.
• Piotr Śliskowski – Jednoosobowa działalność gospodarcza, Warszawa.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Robert Fleischer – Stowarzyszenie Inżynierów, Techników i Monterów Polskich (SIMP), Lublin.
• Grażyna Mrozińska-Hotloś – Zespół Szkół Elektronicznych w Lublinie.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Operator kamery wykonuje zawód o charakterze twórczym oraz techniczno-rzemieślniczym. Zajmuje się obsługą kamery telewizyjnej, filmowej (cyfrowej, analogowej) przed i w czasie zapisu obrazu rzeczywistego na nośniku danej kamery. Obsługa ta polega na realizacji zadań technicznych oraz umiejętności twórczego komponowania obrazu. Może być wykonywana samodzielnie lub w ekipie filmowej ⁴ według ustaleń z reżyserem bądź operatorem obrazu ¹⁵.

Opis pracy

Operator kamery może pracować samodzielnie lub jako członek ekipy filmowej. W przypadku pracy samodzielnej odpowiada za ustawienia parametrów technicznych zgodnie z założeniami i wymogami wynikającymi z danego projektu. W przypadku pracy zespołowej, gdzie szwenkier ²⁴ pracuje ze zwierzchnikiem, operatorem obrazu, odpowiada za pracę kamery przed rozpoczęciem i w trakcie zapisu obrazu. Przed ujęciem operator kamery jest zobowiązany do wykonywania poleceń dotyczących ustawienia kamery, utrzymania pozycji kamery i wykadrowania przestrzeni filmowej ¹⁹ zgodnie z oczekiwaniami operatora obrazu w celu umożliwienia pracy przy monitorze innym członkom ekipy. W trakcie ujęcia zaś realizuje polecenia operatora obrazu dotyczące pracy kamery. Do obowiązków operatora kamery należy również kontrola ustawień technicznych wewnętrznych i zewnętrznych. W Polsce przyjęło się, że operator kamery pracuje w pionie operatorskim ¹⁸.

Sposoby wykonywania pracy

Operator kamery zajmuje się:

• dobieraniem i kontrolą odpowiednich narzędzi względem wymogów wynikających z projektu w porozumieniu z operatorem obrazu i reżyserem (praca z ręki, statyw i jego wysokość, jazda kamerowa ¹¹, kran kamerowy ¹³, steadycam ²³, gimbal ⁶, dron filmowy ¹, inne),
• dobieraniem i kontrolą sprawności i czystości obiektywów,
• ustawianiem i dobieraniem odległości kamery od obiektu filmowanego adekwatnie do założeń wielkości planu filmowego.

Operator kamery pracujący w ekipie filmowej:

• w przypadku pracy przy projektach – filmach fabularnych, serialach fabularnych, filmach reklamowych, video-klipach, filmach kreacyjnych – pracuje z aktorami w porozumieniu i w zgodzie z oczekiwaniami operatora obrazu i reżysera,
• ustala z operatorem obrazu i reżyserem inscenizacje (ruch kamery oraz ruch wewnątrzkadrowy ²⁰) i wydaje odpowiednie polecenie pozostałym członkom ekipy technicznej ⁵ i ekipy twórczej,
• wyznacza pozycję kamery: 1 – początkowa, 2 – pośrednia, 3 – końcowa,
• ustala i egzekwuje pozycje aktorskie w czasie i przestrzeni ujęcia,
• kontroluje ostrość obrazu lub w przypadku braku ostrzyciela ¹⁶ ma obowiązek prowadzenia ostrości,
• utrzymuje ustaloną z operatorem obrazu kompozycję kadru ¹²,
• sprawdza czystość kadru i eliminuje przedmioty pozafilmowe na linii ujęcia filmowego, wydając odpowiednie polecenia ekipie technicznej,
• utrzymuje rytm pracy kamery, wynikający z dynamiki i nastroju emocjonalnego sceny ²¹, ujęcia,
• kontroluje oraz egzekwuje od ekipy filmowej powtarzalność czynności wykonywanych w przypadku dubla filmowego ² lub pick-upu ¹⁷.

Podobny schemat działania dotyczy operatora kamery pracującego samodzielnie.

Operator kamery pracujący samodzielnie:

• dokonuje odpowiednich ustawień wewnętrznych kamery cyfrowej (dobiera format pliku, rodzaj kodeków i dostosowuje parametry menu do wymogów projektu) lub analogowej (dobiera rodzaj taśmy filmowej – pod względem ISO ¹⁰ i temperatury barwowej ²⁵),
• zapisuje obraz ruchomy na nośniku wynikającym z rodzaju kamery, bez pomocy osób trzecich lub we współpracy z asystentem operatora,
• jest zazwyczaj również operatorem obrazu, przy czym operator obrazu nie zawsze musi być operatorem kamery.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Osoba pracująca na stanowisku operatora kamery musi brać pod uwagę różne warunki, w których przyjdzie mu pracować, m.in. takie jak:

• praca we wnętrzach (obiekty zastane, np.: domy, sklepy, lotniska, stadiony, obiekty wykreowane – hale zdjęciowe przy wybudowanej dekoracji),
• praca w plenerze w różnych miejscach i warunkach atmosferycznych (śnieg, mróz, wiatr, upał, deszcz, ląd, akweny),
• praca przy nagłych i częstych zmianach temperatury środowiska (plener – wnętrze),
• praca o różnych porach: świt, dzień, wieczór, noc,
• praca związana z dalekimi wyjazdami.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Operator kamery w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• kamery filmowe cyfrowe i analogowe,
• obiektywy filmowe,
• statywy filmowe,
• grip filmowy ⁹ (np.: jazda kamerowa, krany filmowe, korby gorącej głowicy ⁸, głowica korbowa ⁷, podnośniki),
• filtry korekcyjne i efektowe,
• urządzenia do prowadzenia ostrości przewodowej lub bezprzewodowej,
• wszystkie dodatkowe akcesoria (baterie, uchwyty, kompendia itp.),
• monitory,
• radio (krótkofalówka) ze słuchawką do ucha.

Organizacja pracy

Operator kamery niezależnie od wymogów wynikających z realizacji scenariusza projektu, pracuje w zbliżonych do siebie warunkach organizacyjnych. Bez względu na to czy jest to praca samodzielna, czy w ekipie filmowej, operator kamery pracuje w ramach czasowych zwanych dniem zdjęciowym ³ z godzinną przerwą obiadową. W przypadku pracy zespołowej (w ekipie) organizacja pracy podczas dnia zdjęciowego jest określana przez kierownika produkcji w tak zwanym planie pracy, w ramach kompetencji operatora kamery. Ponadto do obowiązków operatora należy organizacja pracy przy samej kamerze.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Operator kamery może uczestniczyć w realizacji nietypowych zdjęć. Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo w tym zawodzie mogą być związane z realizacją zdjęć:

• kaskaderskich,
• pirotechnicznych,
• ze zwierzętami,
• przy wykorzystaniu specjalnych efektów,
• w miejscach zagrażających zdrowiu i życiu.

Warunki pracy mogą powodować osłabienie wzroku i słuchu, długotrwały stres oraz kontuzje wynikające z obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Operator kamery ma prawo odmówić pracy w sytuacji, gdy wymagane są od niego działania wykraczające poza jego kompetencje zawodowe (np.: praca na wysokości lub gdy ma wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa sprzętu).

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód operator kamery ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność narządów równowagi,
• sprawność układu kostno-stawowego;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• rozróżnianie barw,
• widzenie stereoskopowe,
• widzenie o zmroku,
• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu,
• zmysł równowagi,
• szybki refleks,
• spostrzegawczość,
• zręczność rąk,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa;

w kategorii sprawności i zdolności

• wyobraźnia przestrzenna,
• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• zdolność precyzyjnej oceny odległości,
• zdolność pracy w zmiennych warunkach emocjonalnych,
• wyobraźnia i myślenie twórcze,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• w przechodzeniu od jednej czynności do drugiej,
• zdolność nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi.
• wyczucie rytmu;

w kategorii cech osobowościowych

• zainteresowania sztuką filmową,
• odporność emocjonalna,
• radzeniu sobie ze stresem,
• gotowość podporzadkowania się,
• samokontrola,
• gotowość do pracy w szybkim tempie,
• dokładność,
• gotowość do współdziałania,
• samodzielność,
• samokontrola
• wrażliwość artystyczna,
• kreatywność.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Do pracy w zawodzie operator kamery wymagany jest ogólny dobry stan zdrowia, sprawność fizyczna oraz dobry wzrok. Pod względem wydatku energetycznego praca w tym zawodzie należy do prac średnio ciężkich. Do przeciwwskazań uniemożliwiających pracę w zawodzie można zaliczyć:

• wady wzroku w stopniu uniemożliwiającym korekcję za pomocą okularów,
• zaburzenia widzenia barwnego,
• niską odporność psychiczną,
• dysfunkcję kończyn górnych w zakresie precyzyjnego chwytania, sięgania, przenoszenia, skręcania, rozłączania.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Operator kamery powinien posiadać co najmniej wykształcenie średnie.

Pracodawcy preferują wyższe wykształcenie wyższe I lub II stopnia, kierunek: realizacja obrazu filmowego i telewizyjnego.

W tym zawodzie wymagana jest dobra znajomość języka angielskiego. Preferowany jest potwierdzający to certyfikat językowy na poziomie co najmniej B2.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

W wykonywaniu pracy w zawodzie operator kamery przydatne są kwalifikacje i dyplom licencjata lub magistra uzyskane na kierunku: realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia.

Na ogół operator kamery odbywa staż u operatora obrazu czynnego zawodowo, który przyucza kandydata na operatora kamery. Kompetencje można potwierdzić w zawodzie pokrewnym, uzyskując odpowiedni dyplom. Operator powinien zdobywać certyfikaty określające poziom co najmniej B2 znajomości języka angielskiego.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Operator kamery ma duże możliwości rozwoju zawodowego. Każda produkcja jest dla niego szansą na zdobycie nowych doświadczeń. Spotyka na swojej zawodowej drodze różnych operatorów obrazu, co sprawia, że ma okazję skonfrontowania swoich umiejętności z oczekiwaniami różnych twórców, operatorów obrazu, reżyserów i producentów.

Naturalną drogą rozwoju operatora kamery jest dążenie do awansu na operatora obrazu, choć nie jest to regułą. Często operator obrazu jest również operatorem kamery i może łączyć obie funkcje.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie operator kamery nie ma możliwości potwierdzania kwalifikacji zawodowych w edukacji formalnej oraz pozaformalnej.

Można natomiast potwierdzać kompetencje studiując na uczelniach oferujących kierunek: realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia, uzyskując dyplom licencjata i magistra.

Operator kamery to zawód o charakterze wolnym, co sprawia, że porusza się w strukturach personalnych stworzonych specjalnie do danego projektu. W ten sposób wyrabia sobie opinię o kompetencjach zawodowych w środowisku filmowym, telewizyjnym i dzięki temu ma możliwość wzmacniania swojej pozycji zawodowej.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie operator kamery może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie operator kamery wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Przygotowywanie do realizacji ujęcia lub sceny pod względem technicznym.
• Z2 Przygotowywanie do realizacji ujęcia lub sceny pod względem artystycznym.
• Z3 Realizowanie ujęcia.
• Z4 Realizowanie materiału multimedialnego przy pomocy kamery.

Kompetencja zawodowa Kz1: Przygotowywanie do realizacji ujęcia lub sceny obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Uczestniczenie w realizacji ujęcia filmowego obejmuje zestaw zadań zawodowych Z3, Z4, do realizacji których są wymagane odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie operator kamery powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za jakość ujęć filmowych i punktualność wobec swoich zleceniodawców.
• Komunikowania wszystkich pojawiających się problemów i usterek oraz technicznych problemów, które mogą wystąpić podczas kręcenia ujęcia filmowego, materiału telewizyjnego, takich jak: zgłoszenie o nieostrym ujęciu, o przypadkowym zarejestrowaniu przedmiotów pozafilmowych.
• Podporządkowywania się zaleceniom operatora obrazu lub reżysera.
• Przestrzegania ogólnie przyjętych zachowań etycznych, zasad uczciwości, rzetelności oraz poufności.
• Wykonywania pracy samodzielnie, jak i funkcjonowania w zespole.
• Wykazywania inicjatywy, otwartości i zorientowania na klienta.
• Rozwijania kompetencji osobistych i zawodowych, w tym ustawicznego aktualizowania wiedzy i podwyższania umiejętności.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu operator kamery.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu operatora kamery

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie operator kamery nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Operator kamery może być zatrudniony w studiach filmowych i telewizyjnych, agencjach reklamowych i przy programach telewizyjnych, jak również przy dowolnej produkcji utworu audiowizualnego. Operator kamery może także prowadzić własną działalność usługową. Największe możliwości zatrudnienia oferują duże miasta, ponieważ tam najczęściej realizowane są zdjęcia teledysków, seriali i filmów.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu edukacji zawodowej w Polsce nie prowadzi się kształcenia w zawodzie operator kamery. Operator kamery może kształcić się na uczelniach wyższych na kierunku: realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia. Jednak największe znaczenie ma praktyka zawodowa i praca w zawodzie.

Szkolenie

W zawodzie operator kamery najważniejsze jest samokształcenie i doświadczenie. Osoba pracująca w tym zawodzie może rozwijać i doskonalić kompetencje zawodowe poprzez udział w kursach i specjalistycznych szkoleniach. Przykładowe tematy szkoleń, warsztatów:

• szkolenie realizatorskie,
• warsztaty filmowe,
• warsztaty operatorskie,
• światło w filmie.

Szkolenia mogą być organizowane przez producentów i dystrybutorów sprzętu kamerowego. Różne produkcje telewizyjne i filmowe, różni reżyserzy i realizatorzy mają różne wymagania. Doświadczenie oraz ewentualnie oglądanie filmów i ich analizowanie jest podstawą szkolenia czy doskonalenia zawodowego. Często zdarza się, że operator kamery jest szkolony przez operatora obrazu.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących w zawodzie operator kamery wynosi od 400 zł do 2500 zł brutto za dzień zdjęciowy. Praca operatora kamery w większości przypadków jest rozliczana według dniówek. Stawka dzienna zależy od budżetu projektu i umiejętności operatora kamery, np. może się znaleźć w górnych granicach podanego przedziału przy wysokobudżetowym filmie reklamowym.

W zawodzie operator kamery jest możliwe zatrudnienie osób niepełnosprawnościami.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą implantatów lub aparatów słuchowych,
• z innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i innych, pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego lub jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).