INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Chrzanowie

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych 814206

• Operator.
• Ustawiacz.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 8142 Plastic products machine operators.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe), źródeł internetowych oraz wyników badań i analiz prowadzonych w projekcie SPO RZL (2006-2007) „Opracowanie i upowszechnienie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych”,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w maju 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Przemysław Narowski – Politechnika Warszawska, Warszawa.
• Marcin Ostrowski – Lüttgens Polska Sp. z o.o. Sp.k. Nielbark.
• Aleksandra Stachura – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Maria Widerszal-Bazyl – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Maria Konarska – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.

Recenzenci:

• Ewa Jasińska – Zespół Szkół Skórzano-Odzieżowych, Stylizacji i Usług, Radom.
• Krzysztof Wilczyński – Politech Sp. z o.o., Osielsk.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Grzegorz Łyjak – Stowarzyszenie Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Warszawa.
• Michał Styp-Rekowski – Stowarzyszenie Inżynierów Techników i Mechaników Polskich, Bydgoszcz.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych zajmuje się obsługą i nadzorem urządzeń służących do formowania ⁹ wyrobów o różnych kształtach z tworzyw: termoplastycznych ²⁷, termoutwardzalnych ²⁸, chemoutwardzalnych ²⁶ lub elastomerów ⁸. Jest to zawód o charakterze produkcyjnym. Operator obsługuje również urządzenia pomocnicze ²⁹ do podawania granulatu ¹⁰ i odbioru wyprasek ³⁵, kontroluje, sortuje ²⁰ półprodukty ¹⁵ i gotowe produkty, a także je pakuje.

Opis pracy

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych nadzoruje i kontroluje prawidłowość procesu formowania wytwarzanych produktów. Pracuje według obowiązującej dokumentacji technologicznej ⁷ i sprawdza jakość produkowanych detali ⁶. Dba o stan nadzorowanych urządzeń. Kontroluje urządzenia sterownicze ³⁰ nadzorujące proces ¹⁷ i reaguje na pojawiające się nieprawidłowości w procesie.

Sposoby wykonywania pracy

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych wykonuje pracę polegającą na:

• przygotowywaniu maszyn i urządzeń do pracy, sprawdzaniu stanu technicznego oraz nadzorowaniu poprawności ich działania,
• przygotowywaniu granulatu zgodnie ze specyfikacją ²¹ danego produktu,
• mocowaniu form i narzędzi na urządzeniach do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych,
• wprowadzaniu danych technologicznych ⁵ do sterowników urządzeń,
• obsługiwaniu i nadzorowaniu maszyn oraz urządzeń,
• kontrolowaniu poprawności przebiegu procesu formowania,
• ocenianiu poprawności wyprodukowanych wyprasek,
• segregowaniu wyrobów gotowych zgodnie z wewnątrzzakładowymi instrukcjami,
• prowadzeniu dokumentacji produkcyjnej i jakościowej,
• czyszczeniu i konserwowaniu obsługiwanych urządzeń,
• przestrzeganiu zasad organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepisami BHP, ochrony ppoż., ochrony środowiska i ergonomii.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2. Kompetencja zawodowa.

Warunki pracy

Miejscem pracy operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych jest hala produkcyjna zwana często wtryskownią ³⁴, w której są zainstalowane urządzenia do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych. Operator pracuje na ogół w pomieszczeniach zamkniętych, w pozycji stojącej.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych w swej pracy zawodowej wykorzystuje m.in.:

• wtryskarki do tworzyw sztucznych ³³,
• wytłaczarki do tworzyw sztucznych ³⁶,
• suszarki do granulatu ²⁴,
• podajniki do granulatu ¹⁴,
• przenośniki taśmowe ¹⁸,
• roboty ¹⁹,
• chłodziarki do wody technologicznej ³,
• kompresory ¹²,
• zewnętrzne urządzenia termostatujące formy ³¹,
• młynki do tworzyw sztucznych,
• laminatory,
• urządzenia mieszająco-dozujące,
• nakładarki zbrojenia.

Organizacja pracy

Praca operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych przebiega w systemie jedno-, dwu- lub trzyzmianowym. Operator obsługuje urządzenia samodzielnie lub w zespole, gdzie jego praca jest nadzorowana. Pracę charakteryzują stałe czynności, jednak ze względu na zmienność asortymentu ² i surowca ²³ często konieczne są zmiany parametrów procesu technologicznego.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych jest narażony na następujące zagrożenia:

• upadek na tym samym poziomie – śliska podłoga, rozsypany granulat, rozlany olej,
• upadek na niższy poziom – praca na drabinie w strefie zasypu ²² granulatu,
• hałas – praca urządzeń,
• porażenie prądem – uszkodzenie elementu ochrony przeciwporażeniowej wtryskarki,
• oparzenia – gorący cylinder układu uplastyczniającego ⁴, gorący olej, woda termostatująca formę,
• uderzenie, przygniecenie – ruchome części maszyny, środki transportu,
• ostre krawędzie – narzędzia, wystające elementy konstrukcyjne maszyn,
• substancje, preparaty drażniące i uczulające – oleje, smary, preparat antyadhezyjne ¹⁶, granulaty,
• przeciążenie układu ruchu – ręczny transport worków z granulatem,
• wymuszona pozycja ciała – ciągła praca w jednej pozycji,
• monotonia pracy – powtarzanie tych samych czynności.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• dobra wydolność fizyczna,
• sprawność układu mięśniowo-szkieletowego,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu;
• sprawność zmysłu dotyku,
• sprawność narządów równowagi;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• czucie dotykowe,
• ostrość wzroku i słuchu,
• zręczność rąk i palców,
• zmysł równowagi,
• szybki refleks,
• spostrzegawczość;

w kategorii sprawności i zdolności

• uzdolnienia techniczne,
• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• gotowość współpracy w zespole,
• zdolność podporządkowania się,
• łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą;

w kategorii cech osobowościowych

• samodzielność,
• cierpliwość,
• dokładność,
• gotowość pracy w szybkim tempie,
• wytrwałość,
• samokontrola,
• gotowość pracy w warunkach monotonnych,
• dokładność.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.3. Kompetencje społeczne; 3.4. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

W zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych wymagany jest dobry ogólny stan zdrowia, koordynacja wzrokowo-ruchowa, sprawność rąk i palców oraz dobry wzrok i słuch.

Przeciwwskazaniem do wykonywania zawodu operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych jest skłonność do alergii skórnych na smary, oleje oraz granulaty. W tym zawodzie wymagana jest ogólna wydolność fizyczna,

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych preferowane jest wykształcenie na poziomie branżowej szkoły I stopnia (dawniej zasadnicza szkoła zawodowa) w zawodzie szkolnym (pokrewnym) operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Pracę w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych może wykonywać również osoba, która:

• została przyuczona do zawodu,
• uzyskała doświadczenie w trakcie wykonywania pracy,
• odbyła szkolenie zorganizowane w firmie specjalizującej się w przetwórstwie tworzyw sztucznych.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Podjęcie pracy w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych ułatwia:

• posiadanie świadectwa potwierdzającego kwalifikację wyodrębnioną w pokrewnym zawodzie szkolnym operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych (po zdaniu egzaminu organizowanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne),
• posiadanie świadectwa czeladniczego lub dyplomu mistrzowskiego w pokrewnym zawodzie operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, nadawanych w ramach rzemieślniczego przygotowania zawodowego, po zdaniu egzaminu organizowanego przez Izby Rzemieślnicze.

Dodatkowymi atutami przy zatrudnieniu operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych są:

• uprawnienia do pracy z wykorzystaniem urządzeń elektroenergetycznych (urządzenia do 1 kV oraz elektrotermiczne),
• uprawnienia do pracy z wykorzystaniem dźwignic z poziomu „0”,
• uprawnienia do pracy z wykorzystaniem wózków widłowych.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych może:

• na początku swej kariery pracować jako operator wtryskarki – wykonując proste czynności polegające na przygotowaniu surowca i odbieraniu gotowych detali,
• po przepracowaniu kilku lat i nabyciu doświadczenia zawodowego – awansować na stanowisko ustawiacza maszyn formujących, który ustawia i nadzoruje cały proces produkcyjny,
• po podniesieniu swoich kwalifikacji zawodowych zostać kierownikiem zmiany, który nadzoruje wszystkich ustawiaczy i operatorów na danej zmianie produkcyjnej,
• doskonalić kompetencje zawodowe, podejmując kształcenie lub rzemieślnicze przygotowanie zawodowe i/lub szkolenie w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w systemie kształcenia formalnego.

Istnieje możliwość potwierdzenia kompetencji (przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną, również w trybie eksternistycznym) w zawodzie pokrewnym (szkolnym) operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, w zakresie kwalifikacji MG.05 Obsługa maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Alternatywną drogę potwierdzania kompetencji w zawodzie pokrewnym operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych oferuje system nauki zawodu w rzemiośle, który umożliwia zdobycie tytułu czeladnika, a następnie mistrza w tym zawodzie. Dokumentami potwierdzającymi te tytuły są odpowiednio: świadectwo czeladnicze oraz dyplom mistrzowski.

Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych może podnosić i potwierdzać swoje kwalifikacje poprzez uczestniczenie w kursach i szkoleniach zawodowych organizowanych przez pracodawcę oraz przez wyspecjalizowane firmy i ośrodki szkoleniowe, przykładowo o następującej tematyce:

• tworzywa sztuczne i ich właściwości – nabycie kompleksowej wiedzy z zakresu tworzyw sztucznych: pojęcia, budowa, podział, grupy,
• wtryskiwanie tworzyw sztucznych – pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat przetwórstwa tworzyw sztucznych metodą wtryskiwania,
• wytłaczanie tworzyw sztucznych – pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat przetwórstwa tworzyw sztucznych metodą wytłaczania,
• termoformowanie ²⁵ tworzyw sztucznych – pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat przetwórstwa tworzyw sztucznych metodą termoformowania,
• eksploatacja narzędzi do przetwórstwa tworzyw sztucznych – podniesienie świadomości technicznej personelu pracującego z narzędziami do wtryskiwania, wytłaczania, termoformowania,
• obsługa urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych – zapoznanie się z właściwą obsługą, ustaleniem parametrów procesu, umiejętnością reagowania w przypadku pojawienia się wad wyrobów.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Przygotowywanie tworzyw sztucznych do procesu formowania.
• Z2 Umieszczanie zaprasek i oblewków ¹³ w narzędziach formujących.
• Z3 Nadzorowanie pracy maszyn i urządzeń do formowania.
• Z4 Kontrolowanie i regulacja wybranych parametrów pracy maszyn i urządzeń do formowania.
• Z5 Wykonywanie czynności kończących proces formowania.
• Z6 Prowadzenie obróbki ręcznej formowanych detali.
• Z7 Znakowanie formowanych wyrobów.
• Z8 Przeprowadzanie kontroli jakości wykonania wyrobów.
• Z9 Przygotowywanie formowanych części do transportu.
• Z10 Prowadzenie dokumentacji produkcyjnej.
• Z11 Przezbrajanie maszyn i urządzeń formujących.
• Z12 Uczestniczenie w próbach i testach.

Kompetencja zawodowa Kz1: Przygotowywanie surowców i obsługiwanie urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z10, Z11, Z12, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych powinien mieć kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki wykonywanych działań oraz maszyny i urządzenia i materiały wykorzystywane w procesie formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.
• Kierowania się zasadami etyki zawodowej oraz przestrzegania norm i zasad obowiązujących na stanowisku pracy operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.
• Współdziałania w zespole podczas wykonywania zadań zawodowych operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.
• Rozwoju zawodowego, podnoszenia poziomu wiedzy zawodowej, nabywania nowych kompetencji zawodowych w zakresie użytkowania urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.
• Sprawdzania jakości własnej pracy podczas wykonywania procesów formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.
• Dbania o porządek na stanowisku pracy operatora urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych, w aktualnej sytuacji prawnej (2018 r.), nie mają bezpośredniego odniesienia do poziomów kwalifikacji w Polskiej Ramie Kwalifikacji/Sektorowej Ramie Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://www.rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Obecnie (2018 r.) operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych może znaleźć pracę w:

• małych i dużych zakładach produkujących części z tworzyw sztucznych, we wszystkich gałęziach przemysłu w kraju i za granicą,
• jednostkach badawczo-rozwojowych zajmujących się technologią i przetwórstwem tworzyw sztucznych.

Jego umiejętności mogą być też przydatne w:

• warsztatach mechanicznych,
• służbach dozoru technicznego maszyn.

Według raportu organizacji Plastics Europe z 2017 roku w Europie jest 60 tysięcy przedsiębiorstw branży tworzyw sztucznych, zatrudniających 1,5 miliona pracowników. Według danych GUS z grudnia 2017 roku w Polsce jest prawie 9 tysięcy firm produkujących wyroby z tworzyw sztucznych, zatrudniających 183 tysiące ludzi. Liczby te od kilkudziesięciu lat nieprzerwanie rosną, pociągając za sobą również wzrost zapotrzebowania na pracowników w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie kształci się w zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.

Kompetencje przydatne do wykonywania tego zawodu można uzyskać:

• podejmując kształcenie w branżowej szkole I stopnia (dawniej zasadnicza szkoła zawodowa) w zawodzie pokrewnym operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych lub w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych w tym zawodzie, które mogą prowadzić:
• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.
• podejmując naukę zawodu w rzemiośle (z udziałem pracodawców rzemieślników) w zawodzie pokrewnym operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych.

Potwierdzenie kompetencji w wyżej wymienionym zawodzie pokrewnym odbywa się odpowiednio przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną lub Izbą Rzemieślniczą.

Szkolenie

Kursy w zakresie przetwórstwa tworzyw sztucznych oferują:

• sekcje i towarzystwa naukowo-techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich,
• prywatne firmy szkoleniowe,
• producenci maszyn do przetwórstwa tworzyw i materiałów polimerowych.

Przykładowa tematyka szkoleń:

• wytłaczanie tworzyw sztucznych,
• obsługa nowoczesnych wtryskarek,
• tworzywa sztuczne i ich własności,
• eksploatacja form wtryskowych,
• obsługa urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych.

Z reguły organizatorzy tych szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących na stanowiskach właściwych dla zawodu operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych jest zróżnicowane i wynosi przeciętnie ok. 2800 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat.

Poziom wynagrodzeń:

• w przypadku stanowisk o niższym poziomie wymagań (przygotowanie surowca, odbieranie i pakowanie detali, bez doświadczenia w zawodzie) nie przekracza 2400 zł brutto,
• na stanowisku wymagającym wyższych kompetencji oraz znacznego doświadczenia (ustawiacz maszyn wtryskowych) kształtuje się w granicach od 2400 zł do 3500 zł brutto,
• po ewentualnym awansie na kierownika zmiany może kształtować się w przedziale od 3500 zł do 6000 zł brutto.

Wysokość zarobków zależna jest od różnych czynników – w szczególności zależy od:

• wykształcenia, zajmowanego stanowiska i doświadczenia zawodowego,
• sytuacji na lokalnym rynku pracy,
• rodzaju pracodawcy (publiczny, prywatny, korporacja międzynarodowa, itp.).

W zawodzie operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier, dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją narządu wzroku (04-O), jeśli posiadana wada jest skorygowana odpowiednimi szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, które zapewnią ostrość widzenia,
• z niewielką dysfunkcją narządu słuchu (03-L), gdy stosowane aparaty słuchowe umożliwiają prawidłowe słyszenie pracujących maszyn,
• z niewielką dysfunkcją mowy (03-L), która umożliwia swobodne komunikowanie się,
• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), która nie wyklucza stania i chodzenia, w tym swobodnego przemieszczania się po zróżnicowanym terenie.